Deze steenbakkerijen lagen jarenlang aan de basis van het typische Belgische uitzicht van onze stadswoningen en boerderijen. Nu is de oude Boomse steen een zeer gegeerd bouwmateriaal want deze handgemaakte stenen worden
niet langer gebakken.
Reeds in 1346 zijn er meldingen van een steenbakkerij aan de Blauwe Pan. Officiële gegevens (in het kadaster) dateren pas van 1721 toen het “Caertboek van Boom” (kadasterkaart van Boom) werd opgesteld. Er was sprake van 2 steengelegen bij de plaats Noeveren. Later, in 1840, kwam er nog een derde bij. Uiteindelijk werden ze alle drie tussen 1923 en 1947 opgekocht door de familie Frateur. Vanaf dan werd het één grote steenfabriek gelegen langs de oevers van de Rupel.
Zo ontstond hier een typisch Vlaamse handvormsteenbakkerij en een gemechaniseerde steenbakkerij. Samen met de steenbakkerijen van Niel en Hemiksem zorgden ze voor de bouwstenen van onze huizen in het Vlaamse land. De Rupelse klei-afzettingen zorgden voor de grondstof, de Rupel zelf voor het transport van de stenen over het water. Het waren gouden tijden waarvan nu nog maar slechts enkele gebouwen overgebleven zijn. De diepe klei-uitgravingen vormen nog steeds grote wonden in het landschap die gelukkig weer door de natuur ingenomen zijn.
Toen Paul Frateur, de laatste actieve steenbakker van de Rupelstreek, in 1986 overleed, werd na lang beraad beslist om delen van zijn fabriek te bewaren voor het nageslacht. De vzw ’t Geleeg was geboren. Jammer genoeg is men pas jaren later en onder impuls van een nieuwe raad van bestuur begonnen met de restauratie.
Bezoeken aan de site voor groepen en scholen onder begeleiding van een gids kunnen geboekt worden via de website van ’t Geleeg. Tevens leent de site zich ook voor fotoreportages (huwelijk, communie, lentefeest e.d.). Ook voor de organisatie van events kan men er terecht (zowel in open lucht als binnen in de gebouwen.
Wie interesse heeft kan ook het museum “Rupelklei” bezoeken. Als de corona-maatregelen het toelaten zal het museum dit jaar deelnemen aan de Open Monumentendag op 12 september 2021 en de Archeologiedagen op 9 en 10 oktober 2021.
Verschillende oude klei-uitgravingen zijn momenteel natuur- en recreatiegebieden waar het heerlijk toeven is. Ook het domein “De Schorre” waar het gekende festival Tomorrowland wordt geörganiseerd, bevindt zich in één van deze oude kleiputten.
Bedankt voor uw bezoek en de getoonde belangstelling.
Is echt de moeite. Hebben we in de tijd met school ook gedaan, ik vond dat prachtig
LikeLike
Ja het is een mooi stukje erfgoed daar hé. Gelukkig wordt het nu bewaard voor het nageslacht en zo worden de oude steenbakkerijen in de streek ook nooit vergeten.
Groetjes en nog een fijne dag zonder al te veel regen 😉
LikeLike
mogge Rudi
dat is mooi dat het bewaard is gebleven en zelfs opengesteld voor bezoek
en de natuur rondom is natuurlijk ook schitterend , als er geen herrie is van een festival 🙂
geniet de dag
LikeLike
Dit jaar zeker geen herrie want het festival gaat niet door wegens corona. De site is inderdaad een mooi stukje erfgoed. Maak er nog een fijne dag van Karel !
LikeGeliked door 1 persoon
ook hier las ik dat de festivals zijn afgelast
inderdaad een prachtig erfgoed
is dat kasteel de Haar ook , wel ietsje ouder , ik zou er wel een dag kunnen rondbrengen , maar dan niet tijdens een fietsritje
klopt de Hamtoren noemde ik al eens , nu fietste ik er heen
ja de Dom is al ff in de stellingen
het pintje had ik nog bij goed weer , de plensbui kwam toen ik voor de deur stond 🙂
LikeGeliked door 1 persoon
Mooi dat dit behouden is voor de generaties die dit niet kennen!
LikeLike
Dat is zeker de bedoeling ja 🙂 Er zijn al genoeg oude ambachten in de vergeethoek geraakt.
LikeLike
Mooi dat het zo goed bewaard en gerestaureerd is. Mooi ook jouw uitgebreide blog daarover
LikeLike
Dank je Elly en ja…. ondanks dat er al veel verdwenen is, wist men toch een deel goed te bewaren.
LikeLike
Mooi én interessant, een bezoek waard lijkt mij.
LikeLike
Zeker als je er in de buurt zou zijn, is het een stop waard Edward.
LikeLike
A nice museum that reminds me on one brickyard I remember still working in my childhood.
Old handmade tiles are beautiful, telling with their colours of various reds and yellows about the local places they come from, but also their history is full of hard working women with their young kids and old people.
LikeLike
Thanks for these beautiful words that describe the old brickyard-times very well 🙂
LikeGeliked door 1 persoon
bricks, not tiles
LikeLike
No problem, it was clear to me 😉
LikeGeliked door 1 persoon
Heel waardevol/mooi erfgoed!
Lie(f)s.
LikeLike
Dank je Lies 🙂
Groetjes
LikeGeliked door 1 persoon
Het heeft en geeft toch ook wel een verleden vermengd met het heden.
LikeLike
Zo kan je het omschrijven Tine, er is zeker een link met het heden, alleen gebeurt het nu heel anders dan toen. Groetjes, Rudi
LikeLike
interessant om dit te zien Rudi
alhoewel de technieken in de steenfabrieken sterk veranderd zijn, blijven de principes er van nog steeds overeind
zware en ongezonde arbeid was het indertijd wel
prettige dag gewenst
LikeLike
Waarschijnlijk was dat met veel beroepen zo…. hard labeur en weinig centen….
Enfin, we houden er nu een museum aan over dat ons dit alles laat herinneren.
LikeLike
Een rijk bezit voor regio en land dat dit prachtige industrieel erfgoed zo gaaf behouden is gebleven. Hopelijk blijft men daar zuinig mee omgaan.
LikeLike
Laat het ons hopen want ook langs de Rupel zijn de projectontwikkelaars druk bezig om de oude industrieterreinen om te vormen naar woongebieden….
LikeGeliked door 1 persoon
Heel goed dat zoiets bewaard blijft er verdwijnen al zoveel dingen
Wat zoek je de omschrijvingen altijd goed uit en de uitleg maakt dan ook het blogje meer dan de moeite waard.
Groetjes
LikeLike
Heel erg bedankt voor dit mooie compliment Nellie 🙂
LikeGeliked door 1 persoon
An unusual souvenir of the forgotten art of hand brickmaking
LikeLike
So it is Starszy 😉
Have a nice evening.
LikeLike
Wat mooi zeg. Ik kijk ineens met andere ogen naar stenen en dakpannen.
LikeLike
Dat is met veel zo, eens je weet hoe het gemaakt wordt….
Fijne avond nog Nicole.
LikeLike
Dit herinnering ik me nog, toen ik fietsen nog leuk vond 😁 en wij hier voorbij reden en toch even halt hielden.
Gelukkig weet jij er veel meer interessante informatie over, want wij waren toen te laat voor een bezoek.
Heel mooie foto’s Rudi, en schitterend gepresenteerd 🔝💯
Wat een ongezonde tijd met hard labeur en lange dagen heeft dat aan arbeiders opgelegd. Maar ja, ze hadden niet veel keus om brood op de plank te krijgen 😐😏
LikeLike
Ja het waren toen harde tijden, heel anders dan nu. Een geleid bezoek heb ik er evenmin gebracht hoor, de foto’s heb ik gewoon genomen voor zover de plekken vrij toegankelijk waren. De enige binnenopname dateert van een tijdje terug toen ik er ook was en er een feestje plaats vond. Fijne avond nog 😉
LikeLike
This is a fascinating place! I love the huge square beams supporting the shed roof over the train of brick carts – those were very solid and large diameter trees. I’m also very impressed by the multi-hip design of the roof over the circular kiln – that took some real engineering, to get all the angles calculated and joined correctly to span that space. Thanks for sharing this with us!
LikeLike
Thank you so much Sam. In those days people had a lot of knowlege about building, even with almost bare tree stems. The results are beautiful to see if you compare it with the modern way of building.
LikeLike
Een mooi en interessant verslag Rudi. Waar rivieren zijn en dus klei stonden steenbakkerijen. Mooi om te zien dat elke klei weer zijn eigen steen vormt (bij ons in Groningen typische rode baksteen) en natuurlijk speelt vormgeving en smaak ook een rol. De stenen die in je foto’s te zien zijn ken ik inderdaad van Belgische huizen. Dat museum is een bezoek zeker waard.
LikeLike
Dank je Peter voor het compliment. Woningen, en dus de stenen (of andere materialen) waarmee ze gebouwd zijn, zijn karakteristiek voor elke streek. Nu weet ik dat er in Groningen dus ook veel steenbakkerijen waren 🙂 Nog een fijne avond gewenst.
LikeGeliked door 1 persoon
Heel mooi van de familie dat ze een deel van de steenbakkerij omgebouwd hebben tot museum, zodat de jongere generaties goed kunnen zien hoe hier vroeger gewerkt werd én hoe de bouwstenen tot stand kwamen. De laatste foto in deze reeks, is dat een bakoven ?
LikeLike
Inderdaad, dat grote ronde gebouw (nu ruimte voor events) is een bakoven voor de stenen. Het is het uiteinde van het lange gebouw dat je ziet waar het treintje staat en waar zich ook de schoorsteen bevindt.
LikeLike
Nagenoten van je log. Was daar vorig jaar ook en als ik een jaar of 10 was samen met mijn vader. De steenbakkerij was nog volop aan het werk en de stenen werden nog met de handen uit de oven gehaald en op de aarde te drogen gelegd. Dat was een noeste arbeid waar niet veel meer van een kleine herinnering van overblijft.
LikeLike
Dank je Joke, ook ik heb nog geweten dat de steenbakkerijen nog in gebruik waren hoor.
Zoals in veel oude industrieën was het heel hard werken, voor weinig centen. Van een 36 u week of een 5 dagen werkweek was er toen nog geen sprake.
LikeGeliked door 1 persoon
Nee zeker niet. Het was weer interessant om het nog eens te zien.
LikeLike
Articolo molto interessante, complimenti!
LikeLike
Sono contento che tu l’abbia trovato interessante. A proposito… puoi facilmente tradurre il testo tramite il modulo Google Translate all’interno del blog. Spero che tu abbia già trovato questa opzione, perché temo che l’olandese non sia davvero comprensibile per te.
Buona serata. Saluti, Rudi
LikeGeliked door 1 persoon
sì, certo 🙂
LikeGeliked door 1 persoon
Leuk info en wat een mooie bijzondere serie!
LikeLike
Dank je Liesbeth, nog een hele fijne dag gewenst !
Groetjes,
Rudi
LikeLike
Goed en mooi dat dit stukje erfgoed bewaard blijft voor het nageslacht. Ik zou niet zo snel bedenken om hier een bruidsreportage te laten maken. Maar wel een origineel idee.
LikeLike
Dank je Jetske. Wat de reportage betreft… er zijn altijd mensen die iets buitenissigs zoeken hé.
LikeGeliked door 1 persoon
Heel fijne leerrijke post. Er werd werk van gemaakt om het te bewaren voor het nageslacht.heel knap geïllustreerd met foto’s.
LikeLike
Dank je Marylou 🙂
Nog een fijne dag gewenst.
LikeLike
De restauratie hebben ze toch mooi voor elkaar gekregen, ook al was het wat laat. In een vorig leven nog veel rondgedwaald aan de oude steenbakkerijen van Hemiksem. je hebt er een mooie fotoreeks van genaakt!
LikeLike
Gelukkig dat dit gespaard bleef van de sloop…. er is al zoveel verdwenen van dergelijke plekken.
Voor zover ik weet is er in Hemiksem niets meer van te zien (of vergis ik me nu ?)
LikeGeliked door 1 persoon
Begin de 90-jaren ben ik met de academie van Sint-Niklaas in oude steenbakkerije
LikeLike
(Verkeerde toets gedrukt..) dus.. oude steenbakkerijen gaan fotograferen. Altijd gedacht dat het Hemiksem was, zal dus Boom geweest zijn. Goed te weten, zal mijn oude zwart/wit foto’s moeten opsnorren.
LikeLike
The bricks have a beautiful colour, very warm and friendly.
LikeLike
So are the houses, build with these stones. Now they recover such old stones from houses that are being demolished. They are highly sought after and not cheap!
LikeLike
The same applies to our local stone.
LikeGeliked door 1 persoon
That is a most interesting post , thank you so much for sharing.
LikeLike
Thanks Cornelia 🙂
Have a lovely day.
Greetz,
Rudi
LikeGeliked door 1 persoon
Thanks for sharing this amazing piece of history, Rudi.
LikeLike
My pleasure Steve, glad you likes it.
Have a nice day.
LikeGeliked door 1 persoon
mogge Rudi
ja soms ben ik wel eens wijs hoor 😁
na de vakantieperiode zoek ik de dierentuinen wel weer op
nu geniet ik als jij van de reptielen in de pps 🙂
of het droog blijft hier op de zandgronden weet ik niet , maar het loopt makkelijker dan op het natte veen of zware zeekleigronden 🙂
geniet de dag
LikeLike
Wel als ik de buienradar mag geloven, zou het vandaag en morgen toch iets gunstiger uitvallen en daar gaat niemand rouwig over zijn hé.
LikeGeliked door 1 persoon
ja het is vandaag hier en daar nog regen , morgen geven ze hier een droge dag op
en ik heb fietsritje al gepland 🙂
LikeLike
Geniet er van morgen !
Waar gaat de rit deze keer naar toe ?
LikeLike
I enjoyed reading your post (this time I turned on the ‘translate’ button so the reading was faster!). It is interesting to see the whole factory and it is wonderful that it has been preserved so well for all to see, as it is really a lost art these days.
LikeLike
Thank you so much and yes…. with Google translate it is much easier. I also use it for longer texts. Have a nice day and lots of greetings, Rudi
LikeGeliked door 1 persoon
The wooden rafters in your sixth picture coincidentally echo the shape of the items being fabricated that you show in your seventh and eighth photographs.
LikeLike
Thanks for the remark Steve 😉
LikeLike
Lieber Rudi,
schön dokumentiert, die alte Ziegelei …
LG Bernhard
LikeLike
Vielen Dank Bernhard
Noch einen schönen Tag 😉
LikeLike
Visite insolite, j’aime beaucoup
LikeLike
Merci Marion, bonne journée 🙂
LikeGeliked door 1 persoon
Très belle découverte , quoique non loin de chez moi il y avait aussi une briqueterie qui sert désormais de lieu d’exposition et d’ateliers .
https://www.baiedesaintbrieuc.com/sit/la-briqueterie/
J’aime ces couleurs chaudes chez nous en Bretagne les maisons sont très souvent en granit nos hortensias donnent une belle note colorée à nos bâtisses
à bientôt Rudi
Maguy
LikeLike
Quelle coïncidence que vous ayez aussi une usine de briques. Merci pour le lien, j’ai regardé attentivement. Personnellement, je trouve les maisons construites en granit très belles et elles ont aussi l’air plus naturelles. Ils peuvent être combinés beaucoup mieux avec des parcs fleuris.
Bon après-midi 🙂
LikeLike
Pingback: Butterflies – part 2 – Nature Photography
This is fascinating – thank you. Your phtos are very well done. It’s not easy to phtoograph places like these, especially on bright, sunny days. I love seeing the old buildings and details. Excellent post!
LikeLike
Thanks ! It was a chalange but it was fun doing so.
Glad you liked it.
Many greetz,
Rudi
LikeLike
mooie foto’s en uitgebreide info over deze prachtige plek
erg intersant allemaal, leuk dat je dit allemaal deelt
LikeLike
Graag gedaan Bram en leuk dat het je interesse verdiende.
Groetjes,
Rudi
LikeGeliked door 1 persoon
👌👌👌📷
LikeLike
Thanks for the interest you showed in my blog.
Greetz,
Rudi
LikeLike
Pingback: Tomorrowland Belgium – Picpholio Nature Photography